Apoptosis và vai trò của các cannabinoid

Cần sa gây ra cái chết của tế bào ung thư như thế nào?

Đến thời điểm này, có lẽ bạn đã được nghe những câu chuyện cần sa y tế giúp chữa trị bệnh ung thư. Thậm chí, có thể đó là trải nghiệm của chính bạn hay một người thân thiết của bạn. Cần sa đã chứng tỏ hiệu quả chống lại bệnh ung thư theo nhiều cách thức, từ củng cố hệ thống endocannabinoid cho đến tăng cường hệ miễn dịch và cắt giảm viêm nhiễm.

Tuy nhiên, cách thức ấn tượng nhất mà cần sa y tế tác động đến các tế bào ung thư chính là khả năng trở thành một chất xúc tác để dẫn đến “sự chết theo chương trình của tế bào”. Quá trình này được gọi là apoptosis và đó là cách thức hiệu quả nhất mà cần sa và các chất tự nhiên khác có thể tiêu diệt ung thư một cách triệt để.

Apoptosis là gì?

Apoptosis là một quá trình xảy ra với tất cả những tế bào khỏe mạnh. Cũng như mọi sinh thể, các tế bào được sinh ra, trải qua quá trình sống và chấm dứt vòng đời. Các tế bào khỏe mạnh có 2 cách chết: thông qua necrosis (sự chết hoại) và thông qua apoptosis. Trong trường hợp necrosis, tế bào bị tổn hại bởi một ngoại lực, chẳng hạn như vết thương, chất độc, nhiễm trùng hoặc mất nguồn cung cấp máu. Khi necrosis xảy ra, nó gây ra nhiều căng thẳng trên cơ thể thông qua các phản ứng viêm nhiễm kèm theo.

Trái lại, apoptosis có thể được xem là một phương tiện “sạch sẽ” để dẫn đến cái chết của tế bào. Mỗi ngày có từ 50-70 tỷ tế bào trong cơ thể bạn chết đi do nguyên nhân từ apoptosis – và đây là một điều tốt lành. and this is a good thing. Quá trình apoptosis dẫn đến sự tái sinh tế bào, hình thành tế bào, sự duy trì mô khỏe mạnh và triệt tiêu các tế bào có hại.

Apoptosis có thể được dự đoán, và nó dựa vào những cơ chế theo mô hình ở trong DNA của tế bào, khiến cho tế bào “tự tử” khi đến thời điểm thích hợp.

Cần sa ảnh hưởng đến apoptosis ở tế bào ung thư theo nhiều cách thức

Trong khi mỗi ngày có hàng tỷ tế bào khỏe mạnh kết thúc vòng đời vì apoptosis, với các tế bào ung thư lại là một chuyện hoàn toàn khác. Điều khiến bệnh ung thư đặc biệt (và đáng sợ) chính là các cơ chế của apoptosis đã bị biến đổi, và về cơ bản là bị tắt kích hoạt ở trong các tế bào ung thư. Vì lý do này, các tế bào ác tính không bị chết. Thay vào đó, chũng tiếp tục nhân lên và lan truyền không hạn định.

Có hàng chục hợp chất tự nhiên có khả năng tác động đến apoptosis trong các tế bào ung thư. Các dưỡng chất thực vật như curcumin trong củ nghệ, sulphoraphane trong mầm bông cải xanh và oleocanthal trong dầu ô liu là 3 ví dụ đã được nghiên cứu kĩ lưỡng.

Cần sa cũng có khả năng tác động đến apoptosis ở tế bào ung thư. Theo các phát hiện, trong cần sa có một số chất và cơ chế với khả năng tái kích hoạt apoptosis trong các tế bào ung thư. Một số hợp chất chống ung thư trong cần sa bao gồm các terpene, các polyphenol và các chất chống oxy hóa.

Hãy cùng tìm hiểu về những cách thức đã được nghiên cứu nhiều nhất mà trong đó cần sa có thể là một tác nhân dẫn đến cái chết của tế bào ung thư: thông qua các cannabinoid CBD và THC.

Cách CBD tác động đến sự chết theo chương trình của tế bào

CBD (hay Cannabidiol, thành phần không gây tác động tâm thần trong cần sa) là một dưỡng chất thực vật và chất chống oxy hóa mạnh mẽ. CBD cũng được xem là một tác nhân chống ung thư mạnh mẽ và đã thể hiện hoạt động apoptosis trên nhiều dạng ung thư:

– Một nghiên cứu vào tháng 3 năm 2016 của Israel phát hiện cả THC và CBD đều đẩy nhanh cái chết của tế bào ung thư trong các ca bệnh u nguyên bảo thần kinh (ung thư não) ở trẻ em, và CBD có hiệu quả hơn trong việc khởi phát apoptosis thông qua những thay đổi hình thái trong tế bào. Nó đặc biệt được xem là một chất xúc tác để sản sinh các caspase trong tế bào. Caspase là những enzyme giữ vai trò quan trọng trong việc kiểm soát viêm nhiễm và kích hoạt apoptosis.

– Một nghiên cứu năm 2013 của Italia phát hiện CBD đã dẫn tới sự khởi phát apoptosis ở các tế bào ung thư tuyến tiền liệt, một phần bởi vì nó giúp làm tăng hàm lượng của một họ chất được gọi là “gốc tự do oxy hóa”.

Như hàm ý từ tên gọi, “gốc tự do oxy hóa” có hàm lượng oxy cao. Các tế bào ung thư không thể sống khi có sự hiện diện của oxy, và chúng cần phải ở trong các môi trường kị khí để sống sót. Sự hiện diện của các chất như peroxit, superoxit và hydroxyl – những chất dường như tăng hàm lượng nhờ CBD – có thể nhanh chóng dẫn đến cái chết của các tế bào ung thư.

Thật thú vị, các nhà nghiên cứu người Italia cũng đã phát hiện rằng một số dạng tế bào ung thư tuyến tiền liệt nhất định với khả năng trở thành các tế bào dạng thần kinh nội tiết sẽ nhạy cảm hơn với apoptosis khởi phát do CBD. Đây có thể là bằng chứng chuyên sâu hơn về cách thức hệ thống endocannabinoid và các cannabinoid có tác động tới mọi hệ thống và trên mọi mức độ của cơ thể để đem lại tác dụng chữa lành – từ các tế bào thần kinh não cho đến các quá trình tái sinh sản.

Các nghiên cứu cũng đang khám phá về cách thức CBD và CBDA có thể ảnh hưởng đến sự lan tỏa các khối u ung thư ở cấp độ gene. Trong một nghiên cứu của Nhật, riêng CBDA cũng đã ngăn chặn sự lan tỏa của bệnh ung thư vú tăng triển bằng cách làm chậm lại những cơ chế mà qua đó các tế bào ung thư di chuyển khắp cơ thể.

CBD cũng đã cho thấy khả năng phản ứng tương đương ở cạng dạng ung thư phổi, tuyến giáp, cổ tử cung, gan và não. Mặc dù tác động tới cách thức di chuyển của tế bào ung thư không phải là một hoạt động apoptosis, nhưng điều này vẫn minh họa cách cần sa có thể nhắm đến những phương tiện nhờ đó các tế bào ung thư có thể sống sót và lan tỏa theo từng mức độ và giai đoạn phát triển.

Cách THC tiêu diệt tế bào ung thư

THC (Tetrahydrocannabinol) thường hoạt động kết hợp với CBD để kích hoạt và tăng cường hiệu quả chữa lành của CBD thông qua hệ thống endocannabinoid. Cũng như vậy đối với khả năng của THC trong việc hỗ trợ CBD kích hoạt apoptosis.

Ví dụ gây ấn tượng nhất về cách THC kích hoạt sự chết của tế bào ung thư đã được phát hiện bởi Tiến sĩ Christina Sanchez thuộc Đại học Compultense thành phố Madrid, Tây Ban Nha. Ts. Sanchez đã cống hiến sự nghiệp chuyên môn để đạt được những tiến bộ trong hiểu biết không cách thức các cannabinoid hoạt động không chỉ để tăng cường các chức năng sinh học như cảm giác ngon thèm ăn, chức năng vận động và tái sinh sản, mà còn về cách các hợp chất này chống lại bệnh ung thư. Bà cũng đội ngũ nghiên cứu đã dành cả một thập kỷ chú trọng vào quá trình này, từ đó bổ sung những hiểu biết về cách hoạt động của THC để làm khởi phát apoptosis.

Ts. Sanchez và đội nghiên cứu của bà lần đầu tiên điều trị các tế bào u não trong các nghiên cứu in vitro (trong ống nghiệm). Họ đã phát hiện chỉ riêng THC cũng tiêu diệt được các tế bào ung thư. Sau đó họ đã quyết định phân tích quá trình này trên các mô hình động vật, trong đó bao gồm cả các khối u não và u vú. Các thí nghiệm một lần nữa đã thể hiện những kết quả tương đồng.

“Các tế bào có thể chết theo những cách khác nhau”, Ts. Sanchez giải thích trong một cuộc phỏng vấn năm 2014 với chương trình tin tức cần sa y tế Cannabis Planet. “…và sau khi điều trị với các cannabinoid, (các tế bào ung thư) chết dần theo một cách thức rất gọn ghẽ. Có thể nói rằng chúng đã tự tử, và đó là một điều chúng ta rất mong muốn…”

Ts. Sanchez và đội nghiên cứu đã phát hiện rằng THC có khả năng làm khởi phát apoptosis ở các tế bào ung thư. Bà cũng đã phát hiện rằng hợp chất THC trong cần sa tấn công trực tiếp các tế bào ung thư trong khi không hề tác động đến các tế bào khỏe mạnh.

“Một trong những lợi thế của các loại thuốc có nguồn gốc cần sa là chúng nhắm đến riêng các tế bào khối u”, Ts. Sanchez nói tiếp. “Chúng không có bất kỳ tác động có hại nào đến các tế bào thông thường, không phải tế bào khối u. Đây là một lợi thế khi so sánh với hóa trị – liệu pháp chính thống, tấn công hầu như tất cả mọi thứ”.

CBD, THC và các dưỡng chất thực vật trong cần sa kết hợp cùng nhau để chống lại bệnh ung thư

Mặc dù khoa học đã khẳng định khá chắc chắn rằng CBD hay THC đều có riêng khả năng làm khởi phát apoptosis, nhưng những hiệu ứng gây ấn tượng nhất sẽ diễn ra khi hàng trăm dưỡng chất thực vật có trong cây cần sa hoạt động cộng hưởng với nhau để chống lại sự hình thành và lan tỏa của bệnh ung thư. Bên cạnh CBD và THC, cần sa còn có những dưỡng chất thực vật được gọi là các terpene, và nhiều loại terpene đã được các nghiên cứu khẳng định là có ảnh hưởng tới sự chết của tế bào ung thư. Một số terpene sở hữu khả năng này là limonene, linalool, myrcene và pinene.

Có rất nhiều dưỡng chất thực vật trong cần sa để có thể gọi tên tất cả, và chúng có thể góp phần vào tác dụng tổng quát dẫn tới apoptosis  ở các tế bào ung thư. Mặc dù khoa học đã tìm hiểu được nhiều điều về quá trình này, nhưng chặng đường hiểu biết về các cơ chế đang diễn ra vẫn còn dài. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: Ngày càng có thêm những nghiên cứu đang chỉ ra khả năng tác động đến apoptosis của cần sa  trong hàng chục dạng ung thư, và thậm chí còn đảo ngược tiến triển của ung thư tại các giai đoạn phát triển của căn bệnh này.

>> Đọc thêm các bài viết về Cannabidiol CBD

Nguồn: unitedpatientsgroup