CBD hoạt động như thế nào?

Cannabidiol (CBD), một thành phần không gây phê của cây cần sa, đã nhận được sự quan tâm của các nhà khoa học và bác sĩ trong những năm gần đây — nhưng cách mà CBD tác động điều trị như thế nào ở mức độ phân tử thì vẫn đang được phân tích. Cannabidiol là một loại thuốc có tính đa hiệu (pleiotropic drug), bởi vì tạo ra nhiều hiệu ứng thông qua nhiều con đường phản ứng khác nhau. Các tài liệu khoa học đã xác định được hơn 65 mục tiêu phân tử của CBD.

Mặc dù CBD có ít ái lực gắn kết với hai thụ thể cannabinoid (CB1 và CB2), cannabidiol điều chỉnh một số thụ thể không phải loại thụ thể cannabinoid và các kênh ion. CBD cũng hoạt động thông qua các con đường không liên quan tới thụ thể- ví dụ, bằng cách trì hoãn sự tái hấp thucủa các chất dẫn truyền thần kinh nội sinh (như anandamide và adenosine) hay bằng cách tăng cường hoặc ức chế hoạt động liên kết của một số thụ thể G-protein.

Dưới đây là một số cách mà CBD tạo ra hiệu ứng điều trị đa dạng của nó.

Thụ thể Serotonin

Jose Alexandre Crippa và các cộng sự của ông tại Đại học San Paulo ở Brazil và trường Cao đẳng King ở London đã tiến hành nghiên cứu đầu tiên về CBD và các mối tương quan thần kinh của sự lo lắng. Ở nồng độ cao, CBD trực tiếp kích hoạt thụ thể serotonin 5-HT1A (hydroxytryptamine), do đó nó có tác dụng chống lo âu. Thụ thể G-coupled protein này liên quan đến một loạt các quá trình sinh học và thần kinh, bao gồm (nhưng không giới hạn trong) lo lắng, nghiện, thèm ăn, ngủ, nhận thức đau, buồn nôn và ói mửa.

5-HT1A là thành viên của họ thụ thể 5-HT, được kích hoạt bởi chất dẫn truyền thần kinh serotonin. Được tìm thấy trong cả hệ thống thần kinh trung ương và ngoại vi, các thụ thể 5-HT kích hoạt các chuỗi thông điệp hóa học nội bào để tạo ra phản ứng kích thích hoặc ức chế, tùy thuộc vào bản chất hóa học của thông điệp.

CBDA [Axit Cannabidiolic], phiên bản thô, chưa được kích hoạt của CBD có trong cây cần sa, cũng có ái lực mạnh mẽ đối với thụ thể 5-HT1A (thậm chí nhiều hơn CBD). Các nghiên cứu tiền lâm sàng cho thấy CBDA là một chất chống nôn mạnh, mạnh hơn cả CBD hoặc THC, những chất mà cũng có đặc tính chống buồn nôn.

Thụ thể Vanilloid

CBD trực tiếp tương tác với các kênh ion khác nhau để mang lại hiệu quả điều trị. Ví dụ, CBD liên kết với các thụ thể TRPV1, thụ thể cũng hoạt động như các kênh ion. TRPV1 được biết đến là có liên hệ tới cảm giác đau, viêm và thân nhiệt.

TRPV là từ viết tắt cho “transient receptor potential cation channel subfamily V” TRPV1 là một trong vài chục biến thể của thụ thể TRP (được phát âm là “trip”), có liên quan tới tác dụng của một loạt các loại thảo dược khác nhau.

Các nhà khoa học cũng đề cập đến TRPV1 như một “thụ thể vanilloid”, được đặt tên theo loại đầu vanilla đầy mùi hương. Vanilla chứa eugenol, một loại tinh dầu có tính chất khử trùng và giảm đau; nó cũng giúp chống tắc nghẽn mạch máu. Trong lịch sử, đậu vanilla đã được sử dụng như một phương thuốc dân gian để chữa đau đầu.

CBD liên kết với TRPV1, có thể ảnh hưởng đến nhận thức đau.

Capsaicin – hợp chất hăng trong ớt nóng — kích hoạt thụ thể TRVP1.

Anandamide, cannabinoid nội sinh, cũng là chất kích thích TRPV1.

GPR55 — thụ thể” mồ côi”

Trong khi cannabidiol trực tiếp kích hoạt thụ thể serotonin 5-HT1A và một số kênh ion TRPV, một số nghiên cứu chỉ ra rằng CBD hoạt động như một chất đối kháng ngăn chặn hoặc làm dừng hoạt động của một thụ thể protein G khác có tên là GPR55.

GPR55 được gọi là một “thụ thể mồ côi” bởi vì các nhà khoa học vẫn không xác định được rằng liệu nó thuộc về một họ của thụ thể lớn hơn hay không. GPR55 được biểu hiện rộng rãi trong não, đặc biệt là trong tiểu não. Nó liên quan đến việc điều chỉnh huyết áp và mật độ xương, cùng với các quá trình sinh lý khác.

GPR55 thúc đẩy chức năng hủy cốt bào (osteoclast), có vai trò tái hấp thu xương (phá hủy xương để tạo nên các chất khoáng). Tín hiệu thụ thể GPR55 hoạt động quá mức có liên quan đến loãng xương.

GPR55, khi được kích hoạt, cũng thúc đẩy sự phát triển tế bào ung thư, theo một nghiên cứu năm 2010 của các nhà nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc ở Thượng Hải. Thụ thể này được thể hiện trong nhiều loại ung thư khác nhau.

CBD là một chất đối kháng GPR55, như nhà khoa học Đại học Aberdeen Ruth Ross tiết lộ tại hội nghị năm 2010 của Hiệp hội nghiên cứu Cannabinoid quốc tế ở Lund, Thụy Điển. Bằng cách ngăn chặn tín hiệu GPR55, CBD có thể hoạt động để giảm sự tái hấp thu xương và tăng sinh tế bào ung thư.

PPARs -thụ thể nhân

CBD cũng có tác dụng chống ung thư bằng cách kích hoạt các PPAR [peroxisome proliferator activated receptors] nằm trên bề mặt nhân của tế bào. Kích hoạt của thụ thể được gọi là PPAR-gamma có tác dụng chống tăng sinh cũng như làm giảm khối u trong các dòng tế bào ung thư phổi ở người. Kích hoạt PPAR-gamma làm giảm mảng bám amyloid-beta, một phân tử quan trọng liên quan đến sự phát triển của bệnh Alzheimer. Đây là một trong những lý do tại sao cannabidiol, một chất chủ vận PPAR-gamma, có thể là một phương thuốc hữu ích cho bệnh nhân Alzheimer.

Các thụ thể PPAR cũng điều hòa các gen liên quan đến cân bằng năng lượng nội môi, hấp thu lipid, sự nhạy cảm với insulin và các chức năng trao đổi chất khác. Bệnh tiểu đường, theo đó, có thể được lợi từ một chế độ điều trị giàu CBD.

CBD, chất ức chế tái hấp thụ.

Làm thế nào để CBD, một hợp chất thực vật ngoại sinh, có thể đi vào bên trong tế bào người để liên kết với một thụ thể nhân? Đầu tiên, nó phải đi qua màng tế bào bằng cách “quá giang” với một protein liên kết axit béo (FABP), nó giúp cho các phân tử lipid khác nhau đi vào bên trong tế bào. Các phân tử vận chuyển nội bào này cũng hộ tống tetrahydrocannabinol (THC) và các phân tử giống như cần sa của não: anandamide và 2AG, qua màng tế bào tới một vài tiêu điểm bên trong tế bào. CBD và THC đều tác động tới các thụ thể trên bề mặt của nhân, chúng giúp điều chỉnh biểu hiện gen và hoạt động ty thể.

Cannabidiol, hóa ra, có ái lực mạnh mẽ đối với ba loại FABP, và CBD cạnh tranh với endocannabinoids của chúng ta, vốn là axit béo, cho một loại phân tử vận chuyển. Khi ở trong tế bào, anandamide bị phân hủy bởi FAAH [axit béo amide hydrolase], đây là một một enzyme trao đổi chất, như là một phần của vòng đời tự nhiên của nó. Nhưng CBD cản trở quá trình này bằng cách giảm sự truy cập của anandamide vào các phân tử vận chuyển FABP và trì hoãn việc truyền endocannabinoid vào bên trong tế bào.

Theo một nhóm các nhà khoa học thuộc Đại học Stony Brook, CBD hoạt động như một chất ức chế tái hấp thu và phân hủy anandamide, do đó làm tăng mức endocannabinoid trong các synapse thần kinh của não. Tăng lượng endocannabinod thông qua ức chế tái hấp thu có thể là một cơ chế quan trọng, theo đó CBD có tác dụng bảo vệ thần kinh chống lại co giật, cũng như nhiều lợi ích sức khỏe khác.

Tác dụng chống viêm và chống lo âu của CBD, một phần là do ức chế tái hấp thu adenosine. Bằng cách trì hoãn sự tái hấp thu của chất dẫn truyền thần kinh này, CBD làm tăng nồng độ adenosine trong não, điều chỉnh hoạt động của thụ thể adenosine. Các thụ thể adenosine A1A và A2A đóng vai trò quan trọng trong chức năng tim mạch, điều hòa sự tiêu thụ oxy của cơ tim và lưu lượng máu mạch vành. Những thụ thể này có tác dụng chống viêm rộng khắp cơ thể.

CBD hoạt động giống như chất điều hòa dị lập thể (allosteric modulator)

CBD cũng có chức năng điều hòa dị lập thể các thụ thể, có nghĩa là nó có thể tăng cường hoặc ức chế cách thụ thể truyền tín hiệu bằng cách thay đổi hình dạng của thụ thể.

Các nhà khoa học Úc báo cáo rằng CBD hoạt động như một “chất điều hòa dị lập thể dương tính” của thụ thể GABA-A. Nói cách khác, CBD tương tác với thụ thể GABA-A theo cách tăng cường ái lực liên kết của thụ thể đối với chất chủ vận nội sinh chính của nó, axit gamma-aminobutyric (GABA), chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính trong hệ thần kinh trung ương của động vật có vú. Các tác dụng an thần của Valium và Benzo khác có liên quan tới tới sự truyền tin của thụ thể GABA. CBD làm giảm sự lo lắng bằng cách thay đổi hình dạng của thụ thể GABA-A theo cách khuếch đại tác dụng làm dịu tự nhiên của GABA.

Các nhà khoa học Canada đã xác định CBD là “chất điều hòa dị lập thể âm tính của thụ thể cannabinoid CB1, tập trung ở não và hệ thần kinh trung ương. Trong khi cannabidiol không liên kết với thụ thể CB1 trực tiếp như THC, CBD thay đổi hình dạng của thụ thể, làm suy yếu khả năng gắn kết với THC của CB1.

Như một chất điều hòa dị lập thể âm tính của thụ thể CB1, CBD làm giảm giới hạn hiệu ứng thần kinh của THC — đó là lý do tại sao mọi người không cảm thấy “phê” khi sử dụng cần sa giàu CBD như so với khi họ dùng hàm lượng THC cao. Một sản phẩm giàu CBD với ít THC có thể mang đến lợi íchđiều trị mà không có tác dụng phấn khích hay bồn chồn.

>> Đọc thêm các bài viết về Cannabidiol CBD

Nguồn: ProjectCBD

Dịch giả: Hue Narry