Cannabidiol (CBD), một thành phần không gây hiệu ứng tác động thần kinh của cần sa, đã khơi gợi những mối quan tâm đáng kể từ những nhà khoa học và bác sĩ trong những năm gần đây — Tuy nhiên giới khoa học vẫn còn đang trong quá trình tìm hiểu cụ thể về cách thức CBD đem lại những tác dụng trị liệu ở cấp độ phân tử. CBD là một loại thuốc đa hiệu, xét từ góc độ nó tạo ra nhiều hiệu ứng thông qua những đường dẫn đa dạng ở cấp độ phân tử.
Mặc dù CBD hầu như không có ái lực gắn kết với cả hai loại thụ thể cannabinoid (CB1 và CB2), song nó vẫn kích hoạt một số kênh ion và những thụ thể khác cannabinoid. CBD cũng có những hoạt động thông qua nhiều kênh không phụ thuộc thụ thể — chẳng hạn như bằng cách trì hoãn “sự tái hấp thu” các chất dẫn truyền thần kinh nội sinh (như anandamide và adenosine) và bằng cách tăng cường hoặc ức chế hoạt động gắn kết của một số thụ thể bắt cặp với G-protein nhất định.
Sau đây là một số cách thức CBD thể hiện những tác dụng trị liệu đa dạng của nó.
Thụ thể Serotonin
Jose Alexandre Crippa cùng các đồng sự đến từ Đại học San Paulo-Brazil và Đại học King tại đã tiến hành cuộc nghiên cứu mang tính chất tiên phong để tìm hiểu về CBD và những mối tương quan về chứng lo âu. Ở các dạng cô đặc hàm lượng cao, CBD trực tiếp kích hoạt thụ thể serotonin 5-HT1A (hydroxytryptamine), từ đó tạo ra hiệu ứng chống trầm cảm. Thụ thể bắt cặp với G-protein này tham gia trong một loạt những quá trình sinh học và thần kinh, bao gồm sự lo âu, nghiện chất, mức độ thèm ăn, giấc ngủ, cảm nhận cơn đau, buồn nôn và nôn ói, và còn nhiều vấn đề khác nữa.
5-HT1A là một thành viên trong nhóm 5-HT, là các thụ thể được kích hoạt bởi chất truyền dẫn thần kinh serotonin. Được tìm thấy cả trong hệ thống thần kinh trung ương và ngoại vi, các thụ thể 5-HT kích hoạt nhiều loại đường dẫn tín hiệu hóa học nội bào để tạo ra một phản ứng ức chế hoặc kích thích, tùy thuộc vào tình trạng hóa học của tín hiệu.
CBDa (Axit cannabdiolic) là phiên bản thô sơ chưa qua xử lý nhiệt của CBD, cũng có một ái lực mạnh mẽ đối với thụ thể 5-HT1A (thậm chí còn hơn cả CBD).
Cả CBD và CBDA đều khơi mào cho một phản ứng ức chế có tác dụng làm chậm lại hoạt động truyền tín hiệu 5-HT1A. Đem so sánh thì một số chất gây ảo giác như LSD, mescaline và nấm thần kích hoạt thụ thể 5-HT2A – thụ thể tạo ra phản ứng kích thích.
Các thụ thể vanilloid
CBD trực tiếp tương tác với nhiều kênh ion đa dạng để tạo ra một hiệu ứng trị liệu. Ví dụ, CBD gắn kết với các TRPV1 – thụ thể còn có chức năng của các kênh ion. Thụ thể TRPV1 được biết đến với tác dụng điều hòa sự cảm nhận cơn đau, sự viêm nhiễm, và nhiệt độ cơ thể.
TRPV là từ viết tắt của “thụ thể tạm thời kênh ion dương tiềm năng phân họ V.” TRPV1 là một trong số vài chục biến thể hoặc phân họ của thụ thể TRP (đọc là “trip”) có chức năng điều tiết những hiệu ứng của hàng loạt các loại dược thảo.
Các nhà khoa học gọi TRPV1 là một “thụ thể vanilloid,” tên gọi được đặt theo loại quả vani với hương thơm đặc trưng. Quả vani chứa eugenol, một loại tinh dầu mang những đặc tính sát trùng và giảm đau; nó còn giúp khai thông các mạch máu bị tắc nghẽn. Trong lịch sử, quả vani đã được sử dụng như một phương thuốc dân gian để điều trị những cơn đau đầu.
CBD là một chất kích thích hoặc chất chủ vận TRPV1. Đây rất có thể là một trong những lý do giải thích tại sao những giống cần sa giàu CBD là một loại thuốc điều trị hiệu quả đối với chứng đau thần kinh.
Hợp chất có vị cay Capsaicin trong quả ớt kích hoạt thụ thể TRVP1. Hoạt chất cannbinoid nội sinh Anandamide cũng là một chất chủ vận TRPV1.
GPR55 – Thụ thể “mồ côi”
Trong khi CBD trực tiếp kích hoạt thụ thể 5-HT1A và một số kênh ion TRPV, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng CBD có chức năng như một chất chủ vận có tác dụng chặn hoặc vô hiệu hóa một loại thụ thể bắt cặp với G-protein được gọi là GPR55.
GPR55 được mệnh danh là một “thụ thể mồ côi” bởi vì các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn liệu nó có thuộc về một ho thụ thể lớn hơn hay không. GPR55 được biểu hiện rộng rãi trong não bộ, đặc biệt là ở tiểu não. Nó liên quan đến việc điều chỉnh huyết áp và mật độ xương, và một số các quá trình sinh lý khác..
GPR55 thúc đẩy hoạt động của tế bào hủy xương. Sự truyền tín hiệu thụ thể GPR55 quá mức có liên quan đến chứng loãng xương.
Theo một nghiên cứu của các nhà khoa học tại Học viện Khoa học Trung Quốc vào năm 2010 tại Thượng Hải, thụ thể GPR55 khi kích hoạt cũng thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư. Thụ thể này được biểu hiện ở nhiều dạng ung thư khác nhau.
Theo khám phá của nhà khoa học Ruth Ross đến từ Đại học Aberdeen tại hội nghị của Hiệp hội Nghiên cứu Cannabionoid Quốc tế tại Lund, Thụy Điển: CBD là một chất chủ vận GPR55. Bằng cách chặn tín hiệu GPR55, CBD có thể làm giảm cả sự tiêu hủy xương và tăng sinh tế bào ung thư.
PPAR – Thụ thể hạt nhân
CBD cũng có tác dụng chống ung thư bằng cách kích hoạt các PPAR (thụ thể được hoạt hóa bởi chất tăng sinh peroximose) nằm trên bề mặt của hạt nhân tế bào. Sự kích hoạt thụ thể được gọi là PPAR-gamma có hiệu ứng chống tăng sinh cũng như có khả năng dẫn đến sự hồi quy khối u đối với các dòng tế bào ung thư phổi ở người. Sự kích hoạt PPAR-gamma làm giảm sự tích tụ amyloid-beta, một phân tử quan trọng có liên hệ với sự phát triển của bệnh Alzheimer. Đây là một trong những lý do tại sao CBD, trong vai trò một chất chủ vận PPAR-gamma, có thể là một phương thuốc hữu ích cho bệnh nhân Alzheimer
Các thụ thể PPAR còn điều tiết các gene có liên hệ với sự cân bằng nội mô năng lượng, sự hấp thu lipid, độ nhạy insulin, và các chức năng trao đổi chất khác. Từ đó các bệnh nhân tiểu đường có thể hưởng lợi từ một chế độ điều trị giàu CBD.
CBD trong vai trò chất ức chế tái hấp thu
Làm thế nào để CBD, một hợp chất thực vật ngoại sinh, lại đi vào được bên trong tế bào người để gắn kết với một thụ thể hạt nhân? Trước tiên, nó phải đi qua màng tế bào bằng cách gắn kết với một protein liên kết axit béo (FABP), đi kèm với các phân tử lipid vào bên trong tế bào. Các phân tử vận chuyển nội bào này cũng hộ tống tetrahydrocannabinol (THC) và các phân tử endocannabinoid trong não bộ là anandamide và 2AG qua màng tế bào đến một số mục tiêu bên trong tế bào. CBD và THC đều điều chỉnh các thụ thể trên bề mặt ty thể và hạt nhân tế bào.
Chính CBD cũng có ái lực mạnh mẽ đối với ba loại FABP, và nó cạnh tranh với các endocannabinoid của chúng ta (đó là các axit béo) để có được chính những phân tử vận chuyển ấy. Một khi đã ở trong tế bào, anandamide được phân hủy như một phần của chu kỳ sống phân tử tự nhiên bởi FAAH [axit béo amide hydrolase], một enzyme chuyển hóa. Nhưng CBD can thiệp vào quá trình này bằng cách giảm sự tiếp cận của anandamide tới các phân tử vận chuyển FABP và trì hoãn sự di chuyển của endocannabinoid vào bên trong tế bào.
Theo một nhóm các nhà khoa học trường Đại học Stony Brook, CBD hoạt động như một chất ức chế phân rã và tái hấp thu anandamide, do đó làm tăng các mức endocannabinoid trong các kết nối thần kinh của não bộ. Tăng trương lực endocannabinod thông qua sự ức chế tái hấp thu có thể là một cơ chế then chốt để CBD mang lại những tác dụng bảo vệ thần kinh chống co giật cũng như nhiều lợi ích y tế khác.
Những tác dụng chống viêm và chống lo âu của CBD có một phần do sự ức chế tái hấp thu adenosine. Bằng cách trì hoãn sự tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh này, CBD tăng các mức adenosin trong não, từ đó tăng hoạt tính thụ thể adenosine. Các thụ thể adenosine A1A và A2A đóng vai trò quan trọng trong chức năng tim mạch, điều tiết lượng tiêu thụ oxy cơ tim và lượng máu trong mạch vành. Những thụ thể này có tác dụng chống viêm trên khắp cơ thể.
CBD trong vai trò chất điều chỉnh dị lập thể
Các nhà khoa học Úc báo cáo rằng CBD hoạt động như một “chất điều chỉnh dị lập thể dương cực” của thụ thể GABA-A. Nói cách khác, CBD tương tác với thụ thể GABA-A theo một cách thức giúp tăng cường ái lực gắn kết của thụ thể này đối với chất chủ vận nội sinh chủ yếu: axit gamma-aminobutyric (GABA) – chất ức chế thần kinh chính trong hệ thống thần kinh trung ương của động vật có vú. Tác dụng gây mê của thuốc Valium và các loại Benzo khác được điều chỉnh bởi sự truyền dẫn thụ thể GABA. CBD làm giảm lo âu bằng cách thay đổi hình dạng của thụ thể GABA-A theo một cách thức làm tăng hiệu quả xoa dịu thần kinh tự nhiên của GABA.
CBD cũng có chức năng như một chất điều chỉnh thụ thể dị lập thể, có nghĩa là nó có thể tăng cường hoặc ức chế sự truyền tín hiệu của một thụ thể bằng cách thay đổi hình dạng của thụ thể ấy.
Các nhà khoa học Canada đã xác định CBD là một “chất điều chỉnh dị lập thể âm cực” của thụ thể cannabinoid CB1, tập trung ở não và hệ thống thần kinh trung ương. Mặc dù không gắn kết trực tiếp với thụ thể CB1 như THC, song CBD tương tác dị lập thể với CB1 và thay đổi hình dạng của thụ thể theo cách làm suy yếu khả năng gắn kết với THC của CB1.
Là một chất điều chỉnh dị lập thể âm cực của thụ thể CB1, CBD hạ thấp ngưỡng tối đa của hiệu ứng thần kinh từ THC – vì lý do này người ta không cảm thấy quá “high” khi sử dụng một loại cần sa giàu CBD so với khi họ sử dụng loại cần sa trội THC. Một sản phẩm giàu CBD và chứa ít THC có thể mang lại những lợi ích trị liệu mà không gây những hiệu ứng phấn chấn hoặc bất an quá mức.
>> Đọc thêm các bài viết về Cannabidiol CBD
Nguồn: projectcbd.org
Đơn Vị Tài Trợ:
215584
