Có hàng ngàn rối loạn trong cơ thể mà tới nay vẫn chưa nghiên cứu được do sự hiếm gặp và tính phức tạp của chúng. Cần sa y tế và những hợp chất cannabinoid có thể mang lại những giải pháp cho những căn bệnh phức tạp. Những chương trình nghiên cứu về cần sa y tế hiện nay đang dần tìm ra những giải pháp và cung cấp chúng cho những bệnh nhân cần đến chúng.
Nhận thức về khả năng điều chỉnh triệu chứng đau, viêm, hoặc những vấn đề thần kinh như bệnh Alzheimer và Parkinson của cần sa y tế ngày càng tăng cao. Nhưng tiềm năng của việc sử dụng cần sa y tế cho những căn bệnh và rối loạn hiếm gặp vẫn chưa được mở khóa. Từ bệnh nhược cơ đến hội chứng Behcet: những bệnh nhân xứng đáng nhận được một cái nhìn thận trọng về sự mới lạ và hiệu quả của việc điều trị bằng cần sa. Hãy xem xét những phát hiện về vấn đề này cho đến hiện nay.
1. Bệnh nhược cơ
- Một bệnh tự miễn dịch gây ra sự yếu đi của cơ xương
- Ảnh hưởng đến 50 – 200 triệu người trên thế giới
Dấu hiệu chính của bệnh nhược cơ bao gồm:
- Sụp mí mắt, giảm thị lực, và những điểm khác trên khuôn mặt
- Khó khăn trong nhai, nuốt và nói
- Khó thở và suy nhược hoạt động tay, chân, và cổ.
Bình thường, xung động từ hệ thần kinh truyền tới các cơ nhờ vào một chất dẫn truyền thần kinh được gọi là Acetylcholin để đảm bảo cho cơ hoạt động. Trong bệnh nhược cơ, xuất hiện một tự kháng thể kháng Acetylcholin (Acetylcholinesterase) làm giảm số lượng chất này, đồng thời làm giảm sự đáp ứng của các thụ thể Acetylcholin ở màng hậu synap. Hậu quả là làm giảm hoặc mất sự dẫn truyền các xung thần kinh từ các đầu mút thần kinh tới màng hậu synap thần kinh cơ, dẫn đến tình trạng yếu cơ, liệt cơ.
Có khá nhiều nghiên cứu xác định rằng khả năng của THC trong việc ức chế acetylcholinesterase và làm giảm tốc độ thoái hóa của acetylcholine. Một tiểu bang ở Hoa Kỳ, Illinois, đã liệt kê bệnh nhược cơ vào danh sách những căn bệnh được phê duyệt, và bác sĩ Allan Frankel, đã điều trị bệnh nhược cơ bằng sự kết hợp giữa CBD và THC – A, mang lại kết quả tốt.
2. Bệnh U xơ cứng củ
- Tuberous Sclerosis Complex (TSC) hay U xơ củ là bệnh rối loạn di truyền, gây ra các khối u phát triển ở nhiều bộ phận của cơ thể, chẳng hạn như da, thận, não, tim, mắt, và phổi.
- Tỷ lệ mắc bệnh trên toàn cầu là 7-12 trường hợp trên 100.000 người
- Thường được chẩn đoán trong giai đoạn thai kỳ hoặc thơ ấu.
Bệnh U xơ cứng củ có thể gây ra động kinh, tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ, vấn đề trong nhận thức và nhiều những triệu chứng khác, mặc dù những triệu chứng thường mang tính cá nhân hóa cao.
Ở bệnh TSC, đột biến gen làm thay đổi biểu hiện của 2 loại protein: hamartin và tuberin. Ở người bình thường, hai loại protein kết hợp với nhau để kiểm soát nhiều khía cạnh khác nhau của sự phát triển, nhân lên và chết đi của tế bào. Chúng cũng hoạt động như những chất ức chế sự phát triển của khối u. Trong TSC, cả hai loại protein này đều bị ức chế, sự phát triển của tế bào không được kiểm soát và dẫn đến sự hình thành những khối u.
Hệ thống endocannabinoid có sự liên quan mật thiết với TSC. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy trẻ em có những biểu hiện của TSC thì sự có mặt của những thụ thể CB1 nhiều hơn bình thường trong giai đoạn phát triển sớm của não bộ. Điều đó định hướng rằng hệ thống endocannabinoid có thể đóng một vai trò liên quan đến sự phân chia và chết đi của những tế bào.
Hơn nữa, CBD là một loại thuốc chống động kinh quan trọng và có thể kiểm soát những cơ co giật trong TSC.
3. Bệnh lý ty thể
- Một nhóm những rối loạn về gen ảnh hưởng đến chức năng của ty thể, bộ máy tạo năng lượng của tế bào.
- Tỷ lệ toàn cầu là 11-12 trên 100.000 người
- Trẻ em sinh ra với bệnh lý ty thể thường xuất hiện những triệu chứng trước 10 tuổi
Bệnh lý ty thể dẫn đến suy nhược thần kinh, co giật, đau mãn tính, yếu cơ, nghe kém, khuyết tật trí tuệ, vấn đề đa cơ quan và rối loạn hô hấp.
Khả năng điều trị những triệu chứng của bệnh lý ty thể xuất phát từ sự công nhận của một nhóm bệnh nhân. Những bệnh nhân này đã sử dụng dầu cần sa để cải thiện những cơn co giật và giảm nhẹ những cơn đau mãn tính. Ở bang Georgia của Hoa Kỳ, bệnh lý ty thể được liệt kê vào những tình trạng bệnh lý được sử dụng cần sa y tế để điều trị.
Mặc dù khả năng chống oxy hóa của một số cannabinoid có thể tác động trực tiếp để cải thiện chức năng của ty thể. Một số nghiên cứu đã chứng minh được mối quan hệ này, nhưng vẫn rất cần những nghiên cứu khác.
Một cuộc thảo luận về những nghiên cứu đã được công bố diễn ra trên tờ báo “Chất chủ vận thụ thể cannabinoid là những chất ức chế ty thể” (A.Athanasiou et al.,2007)
4. Bệnh Behcet
- Một rối loạn tự miễn hiếm gặp mà ở đó hệ miễn dịch ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể.
- Hiếm gặp ở Bắc Mỹ và Bắc Âu (1 trên 15,000 đến 1 trên 500,000)
- Tỷ lệ cao hơn ở khu vực châu Á và châu Phi (2 trên 1,000 ca ở Turkey, quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất bởi bệnh này)
Bệnh Behcet có thể gây ra những tổn thương ở da và niêm mạc, sưng khớp, đau mãn tính, trương phình những mạch máu não, đông máu cục bộ và phình động mạch. Cũng có ý kiến cho rằng có sự phối hợp giữa những rối loạn gen chưa xác định được với những yếu tố môi trường gây ra bệnh Behcet. Hiện tại chưa có liệu pháp chữa trị, nhưng những loại thuốc kháng viêm có thể mang lại một vài hiệu quả, và thuốc ức chế miễn dịch cũng có thể được sử dụng.
Một số cannabinoid bao gồm THC và CBD được biết đến hiệu quả kháng viêm, và vài bệnh nhân Behcet ở Hoa Kỳ đã báo cáo về khả năng làm giảm những triệu chứng của cần sa khi sử dụng. Ở Hoa Kỳ, tiểu bang Illinois đã liệt kê bệnh Behcet vào những rối loạn được phê duyệt.
5. Viêm tủy thị thần kinh (Hội chứng Devic)
- Một bệnh tự miễn hiếm gặp gây viêm tái phát và mất liên kết ở dây thần kinh thị giác và tủy sống
- Tỷ lệ toàn cầu là 1-2 ca bệnh trên 100,000 người
- Thường bị nhầm lẫn với bệnh đa xơ cứng (MS), do đó gây khó khăn trong việc thiết lập tỷ lệ ca bệnh.
Viêm tủy thị thần kinh (NMO) gây mất thị giác và giảm chức năng tủy sống; sau đó dẫn đến yếu cơ, mất kiểm soát đại trực tràng, giảm cảm giác.
NMO khá giống với MS, cũng có đặc điểm viêm tái phát và có sự mất liên kết ở mô thần kinh. Tuy nhiên, có sự khác nhau trong phản ứng tự miễn dịch ở cả hai loại. NMO có thể gây ra sự suy giảm thể chất nhanh hơn, và hơn 30% bệnh nhân đều tử vong sau khoảng 5 năm được chẩn đoán. Ngược lại, những bệnh nhân MS được mong đợi có một cuộc sống bình thường hoặc có ít hạn chế. Giống với MS, không có liệu pháp chữa trị dành cho NMO, những một vài loại thuốc có thể giảm nhẹ những triệu chứng.
Một nghiên cứu về thần kinh học và phản ứng quá mẫn ở NMO, endocannabinoid 2- AG và anandamide đều ở mức cao hơn so với người khỏe mạnh. Tác giả của nghiên cứu này cho rằng những endocannabinoid được giải phóng nhiều hơn ở bệnh nhân NMO, mục đích là để giảm đau và ngăn chặn huyết áp cao.
6. Hội chứng Ehlers-Danlos
- Một nhóm rối loạn gen ảnh hưởng đến da và các mô liên kết của khớp
- Tỷ lệ toàn cầu khoảng 20 trên 10,000
Hội chứng Ehlers-Danlos (EDS) có thể gây ra hiện tượng khớp có thể di chuyển vượt qua phạm vi bình thường, da căng giãn quá mức, đau mãn tính, co giật cơ, biến dạng khớp và cột sống và những biến chứng tim mạch. Nguyên nhân chính của EDS nằm ở rối loạn gen, những gen này điều khiển quá trình sản xuất collagen cho cơ thể.
Những bệnh nhân EDS đã báo cáo rằng khi sử dụng cần sa và liệu pháp cannabinoid, những cơ đau thần kinh hay co giật cơ đã giảm xuống. Hợp chất palmitoylethanolamide (PEA) cũng được sử dụng để kiểm soát những cơn đau thần kinh trong EDS.
Mặc dù không phải là một cannabinoid cổ điển, những PEA cũng được biết đến với việc có ái lực với những thụ thể GPR55 và GPR119, là một phần của hệ thống endocannabinoid, và còn được biết đến với khả năng tăng cường hiệu quả của anandamide nhờ vào hiệu ứng cộng hưởng.
7. Pemphigus
- Một nhóm rối loạn tự miễn dịch ảnh hưởng đến da và niêm mạc, chủ yếu là ở miệng
- Tỷ lệ toàn cầu khoảng 10-50 trên 100,000 người
- Một số nhóm người dân tộc (chủ yếu là người Do Thái Ashkenazi) chịu ảnh nhiều hơn những nhóm người khác.
Pemphigus gây ngứa, phồng rộp da và những mảng loét lan rộng chiếm diện tích lớn trên cơ thể. Nếu không được điều trị, nó sẽ dẫn đến nhiễm trùng tiến triển, có thể dẫn đến tử vong. Liệu pháp điều trị phổ biến nhất là sử dụng steroid mạnh như prednisone, một loại thuốc với những tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng lâu dài.
Pemphigus gây ra bởi một tự kháng thể tác động đến một loại protein có tên gọi là desmoglein. Không có loại protein này, những tế bào biểu bì không thể liên kết lại với nhau như bình thường, và bề mặt da và niêm mạch cũng bị bóng ra.
Liệu pháp điều trị sử dụng cần sa đa được chứng minh có hiệu quả đối với những rối loạn tự miễn dịch trên da như bệnh vẩy nến, và thượng bì bóng nước. Nói chung, những thụ thể CB2 đóng vai trò là nơi trung gian giữa những phản ứng miễn dịch và hiệu quả kháng viêm của cannabinoid – và những thụ thể này tập trung nhiều ở bề mặt da.
Hơn nữa, liệu pháp cannabinoid (đặc biệt là kem bôi và thuốc mỡ) cũng mang lại hiệu quả kháng khuẩn, kháng virus, và kháng nấm hiệu quả, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp.
8. Co thắt cơ hoành liên tục (MDF)
- Một tình trạng cực kỳ hiếm gặp gây sự co thắt cơ hoành nhanh, liên tục, mất kiểm soát
- Chỉ mới ghi nhận 50 ca bệnh trên toàn thế giới
- Cũng biết đến với tên gọi hội chứng rối loạn vận động.
MDF làm cho cơ hoành co thắt liên tục với tốc độ 35 đến 480 lần mỗi phút. Nguyên nhân của rối loạn cực kỳ hiếm gặp này có thể do rối loạn dinh dưỡng, rối loạn chức năng của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, do dược phẩm, hoặc thậm chí có thể do căng thẳng.
MDF không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng thường gây ra những khó chịu, hạn chế chất lượng cuộc sống.
Một bệnh nhân nam trẻ bị MDF, Chaz Moore, đã báo cáo rằng cần sa y tế là liệu pháp điều trị duy nhất mang lại hiệu quả đối với những triệu chứng của anh ấy. Do có rất ít trường hợp mắc bệnh, hiện nay vẫn có rất ít nghiên cứu về căn bệnh này. Tuy nhiên, cannabinoid với hiệu quả chống co giật như CBD, dường như được quan tâm hơn cả.
9. Sốt Địa Trung Hải có tính gia đình (FMF)
- Một rối loạn viêm di truyền ảnh hưởng đến ngực, bụng và khớp
- Tỷ lệ lưu hành toàn cầu là 10-50 ca bệnh trên 100,000 người; ở khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất, tỷ lệ này có thể đến 500 ca bệnh trên 100,000 (1 trên 200)
FMF gây ra những cơn đau, sốt và sự nhiễm trùng ở ngực, bụng và các khớp, diễn ra trong vài giờ và không tái phát liên tục. Triệu chứng đầu tiên thường xuất hiện vào năm 18 tuổi ở 90% bệnh nhân và được chẩn đoán xác định vào năm 20 tuổi.
Thuốc giảm đau, NSAID và những nhóm thuốc khác chứa colchicine có thể mang lại vài tác dụng, nhưng cũng có những tác dụng phụ nghiêm trọng.
Cần sa lần đầu tiên được kê đơn như một phương thức điều trị FMF vào năm 1997. Trong một thử nghiệm giả dược mù đôi ở trên một bệnh nhân FMF, THC cho thấy khả năng làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau gây nghiện. Tuy nhiên, không có thêm một nghiên cứu nào khác về vấn đề này.
10. Rối loạn thiếu hụt CDKL5
- Một rối loạn gen cực kỳ hiếm gặp liên quan đến nhiễm sắc thể X, gây ra những cơ co giật và chậm phát triển trí tuệ.
- Hơn 1,000 ca bệnh được báo cáo trên thế giới
- Rối loạn di truyền trên NST X.
Rối loạn hiếm gặp này gây ra những cơ co giật, chậm phát triển trí tuệ, vẹo cột sống, hạn chế giao tiếp và nhiều những bất thường khác. Nó liên quan đến sự thiếu sót gen CDKL5, một gen nằm trên NST X.
Có rất ít những nghiên cứu về rối loạn này, cũng như tiềm năng của cần sa y tế đối với căn bệnh này. Tuy nhiên, một số gia đình có con trẻ mắc phải rối loạn này đều báo cáo rằng CBD có thể cải thiện tốt những triệu chứng bệnh. Vào năm 2014, một bé gái 11 tháng tuổi đã được báo cáo rằng có những sự cải thiện tích cực trong việc kiểm soát cơ bắp, giao tiếp bằng mắt, tỉnh táo và cải thiện đồng bộ sau khi sử dụng CBD.
Vào năm 2016, Harper Elle Howard 6 tuổi phải đối mặt với rối loạn này. Chỉ mới 2 tuần tuổi, cô bé đã phải trải qua những cơn co giật đe dọa mạng sống và không đáp ứng với những phương pháp điều trị thông thường.
>>>>> Đọc thêm các bài viết về cần sa y tế
Điều trị với CBD làm giảm những cơ co giật một cách nhanh chóng, và tạo điều kiện cho Harper có thể phát triển gần như bình thường trong bài năm. Tuy nhiên, sự đấu tranh để duy trì cuộc sống bình thường cuối cùng gần như quá sức với Harper – mặc dù câu chuyện của cô bé đã trực tiếp truyền cảm hứng cho sự thay đổi về vấn đề hợp pháp hóa cần sa y tế ở nhiều quốc gia.
Tất nhiên, không chỉ có những căn bệnh hiếm gặp đã kể trên mà cần sa y tế có hiệu quả tác dụng. Có rất nhiều những rối loạn và căn bệnh rất cần nghiên cứu thêm. Bệnh xơ nang là một điển hình. Mặc dù không có bất kỳ nghiên cứu nào chứng minh hiệu quả hoặc biết được chính xác khả năng của nó, nhưng nó vẫn được ghi nhận có hiệu quả đối với căn bệnh này trong cộng đồng.
Dịch giả: Lương Hảo
Nguồn: SENSI SEED | 10 Rare Disease That Cannabis May Treat
Đơn Vị Tài Trợ:
216399
