Nhựa plastic từ cây gai dầu – Vị cứu tinh cho cả nền kinh tế và môi trường thế giới

Cây gai dầu là lựa chọn tuyệt vời để thay cho loại nhựa sản xuất từ dầu mỏ nhưng vẫn đang bị xem là bất hợp pháp (kéo theo việc chi phí sản xuất bị đội lên gấp bội) do có liên quan đến cần sa.

Ở một nơi xa xăm và hoang vu trên hành tinh, dòng nước xanh thẳm, tinh khiết của Thái Bình Dương đang biến thành “một đống tạp pí lù” chứa đầy rác thải nhựa: vỏ chai nước ngọt, đồ chơi, bao cao su đã qua sử dụng, túi nylon, những mảnh vỡ máy tính, tã lót và cả các thiết bị cũ nát. Người ta cho rằng “hòn đảo rác Thái Bình Dương” này từng có kích thước ngang bằng tiểu bang Texas. Tuy nhiên, ngày nay hòn đảo đã mở rộng hơn nữa, với hai phần lục địa ngập ngụa trong tấn rác thải nhựa khổng lồ, có diện tích gấp đôi toàn nước Mỹ.

Hai vùng chứa đầy rác đó, một bên phía Đông, một bên phía Tây, là “thành quả” của quá trình công nghiệp hóa đi kèm với sự hời hợt của con người. Những “hòn đảo” này không có gì khác ngoài chất thải nhựa. Người ta đành chấp nhận thực trạng xấu xí này bởi đây là hệ quả tất yếu của tiến trình hiện đại hóa.

Trên đường thải ra biển, các loại rác nhựa sẽ vỡ thành những mảnh vụn nhỏ nhiều màu và thường bị các loài chim và cá trên biển nuốt lấy do lầm tưởng là thức ăn, nhiều con đã chết sau khi dạ dày của chúng đã chật kín những mảnh nhựa rác. Nhưng một số đã sống sót. Những loài cá lớn ăn những loài cá nhỏ hơn, và rồi chúng bị con người dùng làm thực phẩm hoặc phân bón. Các chất hóa học trong rác thải nhựa theo chuỗi thức ăn xâm nhập vào môi trường sống và cơ thể người, gây nên ung thư, vô sinh và hàng loạt những bệnh tật nguy hiểm khác.

Tuy thế, các doanh nghiệp toàn cầu vẫn tiếp tục sản xuất các mặt hàng plastic cho nhu cầu sử dụng ngắn hạn bởi vì chúng mang đến một nguồn lợi kinh tế khổng lồ. Do vậy ta chẳng thể trông đợi vấn đề này sẽ biến mất trong một tương lai gần. Tuy nhiên, nhân loại vẫn còn một lựa chọn khác, đó là các loại nhựa sinh học (bioplastic) – loại nhựa làm từ dầu thực vật thay vì dầu mỏ.

Trong tất cả các loại bioplastic thì cây gai dầu là chất liệu tốt nhất với mức chi phí sản xuất rẻ nhất. Liệu cây gai dầu có thể trở thành giải pháp lâu dài cho vấn đề nhức nhối này không?

Nhựa đã dần trở thành một thứ không thể thiếu trong đời sống hằng ngày, đến nỗi người ta cho rằng, nhân loại sẽ bị bao bọc bởi plastic từ lúc nằm nôi cho đến khi xuống mồ. Nhưng vấn đề với nhựa plastic nằm ở chỗ chúng chẳng bao giờ phân hủy được hết; và cho đến nay, chất thải nhựa đã “bành trướng” lãnh địa của mình ra đến những đại dương trên hành tinh xanh.

Polyethylene là loại nhựa phổ biến nhất, có khoảng 80 triệu tấn chất liệu này được sản xuất mỗi năm. Polyethylene được dùng để làm ra các loại hộp, bình chứa thực phẩm và chất tẩy rửa, vật liệu formica, đặc biệt là túi nylon –  với lượng tiêu thụ khoảng 1 nghìn tỉ túi mỗi năm. Trung bình, mỗi phút, con người sử dụng 1 triệu túi plastic. Mỗi chiếc túi chỉ được sử dụng trong thời gian tính bằng phút nhưng mất đến 1000 năm để phân hủy.

Ngành công nghiệp nhựa rất kín kẽ về thông tin và phần lớn không được kiểm soát. Nhiều giai đoạn trong quá trình sản xuất được xem là  “công nghệ độc quyền” và do đó được che giấu rất kĩ. Cùng lúc đó, ngành công nghiệp này cũng có mối liên hệ mật thiết với ngành công nghiệp năng lượng. Khoảng 4% lượng dầu thô hằng năm trên thế giới đã được đưa vào sản xuất nhựa.

Cây gai dầu không gây hiệu ứng tâm lý, có nghĩa là nó không tạo ra cảm giác phê. Dù vậy, việc canh tác loại cây này vẫn còn bị cấm tại Mỹ. Nhưng xu hướng mới cho thấy pháp luật đã được nới lỏng hơn, mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho nền kinh tế khi cho phép người dân trong nước được canh tác trên quy mô lớn loài cây hữu ích này. Tại một thị trường như Mỹ, nhựa plastic từ cây gai dầu có thừa khả năng đánh bại loại nhựa làm từ dầu mỏ thông thường, cả về giá thành lẫn chất lượng.

Đó là vì nhựa từ cây gai dầu tốt hơn loại nhựa tổng hợp như polyethylene và có thể được sản xuất trên cùng một hệ thống máy móc. Chẳng bao lâu nữa, thế giới sẽ có được một loại chất liệu thay thế với khả năng phân hủy đạt mức tuyệt đối nhưng lại bền hơn nhựa tổng hợp đến 2.5 lần.

Hiện tại, nơi sản xuất cây gai dầu lớn nhất trên thế giới là Trung Quốc. Quốc gia này sản xuất đến 50% lượng cây gai dầu trên toàn cầu nhưng với mục đích chủ yếu là để cung cấp sợi cho ngành hàng may mặc. Canada là nguồn cung cấp cây gai dầu lớn nhất nằm ngay cạnh nước Mỹ – nơi cấm trồng loại thực vật này. Canada tập trung vào các phần có thể ăn được của cây gai dầu như hạt và dầu. Không một quốc gia nào trồng loại cây này vì mục đích sản xuất nhựa, dù nó hứa hẹn mang đến một nguồn lợi khổng lồ trong tương lai.

Năm 1941, Henry Ford đã thiết kế một chiếc xe hơi được làm từ cây gai dầu thay vì thép. Ông tự hào rằng nó có thể chịu tác động gấp 10 lần thép mà không hề sứt mẻ. Hãy thử tưởng tượng nếu chúng xuất hiện tại sự kiện Triển lãm ô tô Detroit thì sao? Chắc chắn, những chiếc xe chạy bằng nhiên liệu sinh học từ cây gai dầu và chất liệu vỏ xe cũng được làm từ nhựa nguồn gốc gai dầu sẽ được chào đón nhiệt liệt bởi vấn nạn ô nhiễm môi trường đã lên đến mức báo động trên toàn cầu.

…Và trở ngại duy nhất lại đến từ những chính sách cộng đồng tệ hại.

Nguồn: cannabisnow

Dịch giả: N. Nori

Xem thêm: Câu chuyện cần sa y tế điều trị bệnh ung thư

Xem thêm: Góc nhìn mới về cannabis tại Việt Nam – HempToday Podcast